اصول حفاظت از پوست دست در اطاق عمل

نکاتی که باید پرسنل اطاق عمل برای حفاظت از پوست دست خود در برابر درماتیت تماسی و یا آلرژیک انجام دهند :

1-      از شستشوی دست با آب داغ در همه موارد حتی در هنگام اسنحمام بپرهیزند.( آب ولرم مناسبترین است )

2-      در منزل از تماس با شوینده های خانگی بپرهیزند و حتی الامکان از دستکش خانگی برای امور منزل استفاده کنند.

3-      در فصل پائیز و زمستان بدلیل خشکی و سرمای هوا پوست به مراقبت بیشتری نسبت به فصل گرم نیاز دارد.

4-      از کرم و یا سایر فرآورده های نرم و مرطوب کننده پوست حداقل روزی 3 بارو به مقدار کافی(پوشش کلیه سطوح دست) استفاده کنید. زمان های مناسب برای استفاده از کرم : زمان های استراحت میان شیفت ، در پایان شیفت پس از آخرین شستشوی دست و شب قبل از خواب می باشد . در حین کار درطول شیفت بدلیل استفاده مکرر از دستکش لاتکس بهتر است از کرم های با پایه چربی استفاده نشود. گلیسرین موجود در محلول الکلی برای حفاظت پوست در این زمان کفایت می کند.

5-      بدلیل اثر تخریبی قویتر مواد شوینده ، بهتر است در موارد بهداشتی کردن دست در صورتی که آلودگی قابل رویت وجود ندارد  از محلول الکلی استفاده شود. این روش به شستشوی دست با آب و صابون و یا حتی شوینده های  آنتی باکتریال   ( بتادین ، کلر هگزیدین) ارجحیت دارد.

6-      پس از انجام اسکراب جراحی با الکل راب مطمئن شوید که دستهای شما کاملا خشک شده اند سپس دستکش لاتکس بپوشید زیرا در غیر اینصورت احتمال بروز آلرژی ناشی ازلاتکس بالا می رود.

7-      از دستکشهای بدون پودر یا کم پودر استفاده کنید. زیرا پودر دستکش خود موجب خشکی بیشتر پوست می گردد.

8-      الکلها ترکیبات آلرژن نیستند. آنچه ممکن است موجب ایجاد عوارضی مانند کهیر و دانه های قرمز روی پوست شود مواد اضافی غیر فعال مانند رنگ و اسانس و نگهدارنده است و یا واکنش نرم کننده با دستکش لاتکس . ترجیحا از الکل راب بدون رنگ و اسانس استفاده کنید.

9-      در صورت نیاز به شستشوی دستها با آب و صابون ، هنگام خشک کردن ، حوله کاغدی را روی پوست با فشار نکشید و مالش ندهید. با روش گذاشتن و برداشتن آرام این کار را انجام دهید.

10-   شستشوی دستها با آب و صابون بلافاصله قبل یا بعد از استفاده از محلول الکلی موجب درماتیت می شود. لذا در صورتی که روش الکل راب را برای اسکراب جراحی انتخاب کرده اید بهتر است روش زیر را انجام دهید :

الف ) در بدو ورود به اطاق عمل در شروع روز کاری دستهای خود را با روش اسکراب جراحی با آب و صابون به مدت 2 تا 5 دقیقه بشوئید  و خشک کنید تا دستها کاملا از مواد ارگانیک پاک گردد.

ب) بلافاصله قبل ازشروع جراحی و پوشیدن گان استریل  ، یکبار روش اسکراب جراحی با الکل راب ( به مدت حدود 1 دقیقه ) را اجرا کرده ، پس از خشک شدن کامل دستها البسه استریل را بپوشید.

ج)پس از اتمام عمل جراحی وقتی که دستکشها بیرون آورده می شود دستها باید با محلول الکلی مالش داده شود ( روش بهداشتی -30 ثانیه ) و یا در صورتی که باقیمانده پودر تالک یا مایعات بیولوژیک ( در اثر پارگی یا نشتی دستکش ) روی دستها مشاهده شود با آب و صابون شسته شود.

د) در شروع جراحی بعدی قبل از پوشیدن البسه استریل فقط اسکراب جراحی با الکل انجام شود. (مدت حدود 1 دقیقه و 10 ثانیه) . در صورتی که کارخانه سازنده محلول الکلی مورد استفاده ،زمان بیشتری مثلا 2 یا 3 دقیقه را برای اسکراب پیشنهاد کرده مراحل اسکراب دو بار تکرار شود. 

. دستورالعمل آماده كردن دست ها براي جراحي: ( متن کتاب WHO )

الف) انگشتر، ساعت، دستبند را قبل از آماده كردن دست ها براي جراحي بيرون آوريد(II)  . استفاده از ناخن­هاي مصنوعي ممنوع است. (IB)

 ب)  سينك­ بايد به گونه­اي طراحي شده باشد كه خطر پاشيده شدن آب را كاهش دهد (II)

ج)  اگر آلودگي دست ها قابل مشاهده است، قبل از آماده شدن براي جراحي آنها را با آب و صابون بشوييد. (II) آلودگي هاي زيرناخن­ها را با استفاده از تميزكننده ناخن زير آب پاك كنيد. 

د) برس زدن جهت آماده سازی دستها جهت جراحی ضرورت ندارد. (IB)

ه)   ضدعفوني نمودن دست ها براي جراحي بايستي  توسط صابون ضدميكروبي و يا محلول الکلی مناسب ­ انجام شود. بهتر است از محصولي استفاده شود كه اثری پایدار داشته باشد. اين كار قبل از پوشیدن  دستكش­استريل انجام می شود. (IB)

و)  اگر از كيفيت آب مطمئن نمي­باشيد بهتر است در اتاق عمل دست ها با استفاده از محلول الکلی بهداشت دست جهت جراحی آماده شودكه انجام اين كار قبل از پوشیدن دستكش استريل جهت فرايندهاي جراحي توصيه شده است. (II)

ز)  زماني كه ضدعفوني كردن دست ها با استفاده از صابون­هاي ضدميكروبي انجام مي­شود، دست ها و ساعدها را به مدت پيشنهاد شده یعنی بین2 تا 5 دقيقه مالش دهید. لازم نيست زمان بيشتري براي مثال 10 دقیقه دست ها را مالش دهید. .(IB)

ح) زماني كه از محلولهای الکلی جهت آماده سازی دست برای جراحي استفاده مي­شود از دستورالعمل­هاي ارائه شده توسط كارخانه سازنده استفاده كنيد (IB). دستها برای آغشته نمودن با محلول الکلی باید خشک باشند.  محلول مالشی را با محلول الکلی بهداشت دست مخلوط نکنید. (II)

ط) زماني كه از محلولهای الکلی جهت آماده سازی دست برای جراحی استفاده مي­كنید به قدر كافي محلول به  دست ها و ساعدها آغشته نمایید تا در تمام طول مدت آماده  سازی دست خیس باشد. (IB)

ی) بعد از به كارگيري محلول الکلی اجازه دهید دست ها و ساعد كاملا خشك گردد و سپس دستكش­هاي استريل شده را بپوشيد (IB).  

روش صحیح اسکراب جراحی با محلول الکلی : ( توضیحات فارسی ضمیمه است )

روش صحیح اسکراب جراحی با الکل راب :

·         تکنیک هند راب برای جراحی باید روی دستهای کاملا تمیز و خشک انجام شود .

·         در ورود به اطاق عمل و بعد از اینکه لباسهای حفاظتی (کلاه ، ماسک ، عینک ) پوشیده شد ، دستها باید با آب و صابون شسته شود.

·         پس از اتمام عمل جراحی وقتی که دستکشها بیرون آورده می شود دستها باید با محلول الکلی مالش داده شود ( روش بهداشتی -30 ثانیه ) و یا در صورتی که باقیمانده پودر تالک یا مایعات بیولوژیک ( در اثر پارگی یا نشتی دستکش ) روی دستها مشاهده شود با آب و صابون شسته شود.

توضیحات تصاویر :

1-      حدود 5 سی سی ( 3 بار فشار پمپ) از محلول الکلی را روی کف دست چپ بریزید .

2-      نوک انگشتان دست راست خود را در آن فروببریدتا زیر ناخنها تمیز شود( به مدت 5 ثانیه )

3-      ( تصویر 3 تا 7 ) محلول الکلی را روی ساعد دست راست تا آرنج پخش کنید .مطمئن شوید که همه نقاط پوست از طریق حرکت چرخشی به دور ساعد با محلول الکلی پوشیده شده است . اینکار را تا زمانی که محلول کاملا خشک شود ادامه دهید. ( به مدت 10 تا 15 ثانیه )

4-      عملیات بالا را روی دست دیگر عینا تکرار کنید. ( تصویر 8 تا 10 )

5-      حدود 5 سی سی ( 3 بار فشار پمپ ) از محلول الکلی را روی دست چپ ریخته و هر دو دست را تا مچ الکل راب کنید . ( بمدت 20 تا 30 ثانیه ) و 6 مرحله اسکراب بهداشتی دست را انجام دهید. ( تصویر 12 تا 17 )

موارد غیر جراحی

. اندیکاسیون های بهداشت دست  ( متن WHO )

الف)  شستن دست ها با آب و صابون زماني كه به طور واضح و قابل مشاهده كثيف شده­اند و يا با مواد پروتئيني و يا خون يا فرآورده­هاي خوني آلوده شده اند (IB) و يا  بعد از استفاده از توالت (II).

 ب)  شستن دستها با آب و صابون در صورت احتمال آلودگی با باکتری های اسپوردار بخصوص در موارد شیوع کلستریدیوم دیفیسیل  توصیه می شود(IB).

ج) بهتر است از محلول الکلی بهداشت دست­ براي ضدعفوني­كردن معمول دست ها در تمام موقعيت­هاي درماني مختلف استفاده شود(IA). البته اگر دست ها داراي آلودگي واضح ­باشند بهتر است دست ها را با آب و صابون تميز كنيد (IB).

د). رعايت بهداشت دست:

.a قبل و بعد از تماس مستقيم با بيماران. (IB)

 b. بعد از بيرون آوردن دستكش­ها  (IB)

.c قبل از هر اقدام تهاجمی براي مراقبت از بيماران صرف نظر از اينكه آيا از دستكش استفاده شده است يا نه(IB).

 d.  بعد ازتماس با مایعات بدن، مخاط، تماس غير پوستي و يا پانسمان زخم­ها(IA)..

e. بعد از تماس با اشياء بي­جان (مثل تجهيزات درماني) اطراف بيمار(IB).

f. اگر طي فرآيند مراقبت از بيمار قرار است بعد از يك نقطه آلوده بدن به نقطه تميز آن دست بزنيد (IB

. G.  بعد از خارج نمودن دستکش استریل(II) و غیر استریل(IB).

ه)  قبل از آماده کردن دارو ها یا آماده کردن غذا بایستی دستها را  با استفاده از محلول الکلی بهداشت  دست مالش دهید یا با آب و صابون­هاي معمولی یا صابون ضد ميكروبي شستشو دهید. 

و) نبایستی از محلول الکلی بهداشت دست­ و صابون همزمان استفاده گردد.

. تكنيك­هاي بهداشت دست:

الف)  از محلول الکلی بهداشت دست به اندازه یک کف دست جهت مالش دست ها استفاده كنيد و تمام سطوح دست ها را با آن آغشته نموده مالش دهید. آنقدر دست ها را به يكديگر بماليد تا دست ها كاملاً خشك شوند (IB). تکنیک صحیح مالش دست در شکل زیر نشان داده شده است

ب)  زماني كه دست ها را با آب و صابون مي ­شوييد، دست هايتان را خيس كنيد و مقدار لازم  صابون را روی تمام سطح دست ها بمالید.دست ها را به صورت چرخشي روي هم حركت دهيد و انگشتان را در يكديگر قفل كنيد تا به اين طريق تمام سطوح را در برگيرد،  سپس دست ها را با آب بشوييد و با حوله­هاي يكبار مصرف خشك كنيد. از حوله نباید برای چند مرتبه استفاده شود و همچنین نباید توسط چندین نفر استفاده شود (IB). از آب لوله کشی تمیز برای شستشو استفاده کنید. از استفاده از آب داغ جهت شستشو اجتناب کنید زیرا شستشوی مکرر با آب داغ خطر درماتیت را افزایش می دهد (IB). از حوله براي بستن شير آب استفاده كنيد (IB). تکنیک صحیح شستشو در شکل زیر نشان داده شده است.

مطمئن شويد كه دست ها كاملاً خشك هستند و برای این کار از روشي استفاده كنيد كه سبب آلوده شدن مجدد دست ها نمي شود. (IB).