سندرم زجر تنفسی نوزاد: Infant Respiratory Distress Syndrome

 سندرم زجر تنفسی نوزاد: Infant  Respiratory    Distress    Syndrome      

 IRDS  یا بیماری  غشاء هیالن (HMD)  یک اختلال ریوی است که به طور عمده نوزادان نارس را مبتلا می کند.وباعث افزایش مشکلات تنفسی می شود.

.علت،شیوع وفاکتورهای خطر:

سندرم دیسترس تنفسی ۱۰%از کل نوزادان نارس را مبتلا میکند.در نوزادان ترم IRDSنادر است وپنومونی آسپیراسیون مکونیوم شایع تر است.زجر تنفسی به علت کمبود سورفاکتانت ریوی ایجاد می شود.این ماده کشش سطحی داخل کیسه های هوایی را کاهش می دهد وباعث می شود به راحتی پر از هوا شوند.

در سندرم دیسترس تنفسی کیسه های هوایی کلابه می شوند ومانع تنفس مناسب نوزاد می گردند.علایم معمولا مدت کوتاهی پس از تولد ظاهر شده وبه طور پیشرونده شدیدتر می شوند.

فاکتورهای خطر شامل:

*پره ماچوریتی                         *دیابت ملیتوس درمادر                     

*چند قلویی                             *استرس حین زایمان که منجر به اسیدوز نوزاد بدو تولد می شود

علایم:

*حرکات تنفسی غیر طبیعی                     *برادی پنه یا گرانتینگ               *تاکی پنه                                                

*لرزش پره های بینی                                *ایست تنفسی                          *ادم دست وپا

*رتراکسیون بین دنده ای                         *سیانوز پوست وغشاهای مخاطی  

پیش آگهی:

این بیماری ممکن است دو روز ادامه یابد ویا ۴روز پس از تولد بدتر شود.بعضی از نوزادان IRDS شدید می میرند. ممکن است در  نتیجه مسمومیت با اکسیژن، فشار  زیاد در  ریه،شدت بیماری ویا دوره هایی که مغز  و ارگان های دیگر اکسیژن کافی دریافت نکرده است، عوارض طولانی مدت بروز نماید. 

عوارض:       *پنوموتوراکس               *پنومو مدیاستن            *IVH        *پنومو پریکارد

*دیسپلازی برونکوپولمونر                   *فیبروپلازی خلف عدسی و کوری     *ترومبوز

*تاخیر تکامل ذهنی به علت آنوکسی یا خونریزی مغزی

پیشگیری:

چون IRDS اکثرا در نتیجه نارسی بروز میکند معمولا تلاش می شود تا مادر بتواند جنین را تا مرحله ترم نگه دارد. به محض این که مادر پی برد که باردار است این اقدامات بایستی با اولین ویزیت قبل از زایمان برنامه ریزی شود.آمار به طور واضح نشان میدهد که مراقبت های خوب پیش از زایمان منجر به تولد نوزادان بزرگتر ،سالم تر وکمتر پره ماچور می شود. اگر مادری زودتر از موعد دچار دردهای زایمانی شود باید هر اقدامی برای متوقف کردن زایمان انجام گیرد تا حاملگی به سر موعد برسد.

زمانی که به نظر می رسد زایمان اجتناب ناپذیر است،تجویز  کورتیکو استرویید برای مادر ۲-۳ روز قبل از زایمان ممکن است در  موارد خاص ، به رسیده شدن بافت ریه جنین کمک کند.

نشانه ها و آزمایشات:

۱-    آنالیز گازهای خونی اسیدوز و کاهش اکسیژن را نشان می دهد.

۲-   رادیو گرافی قفسه سینه یافته های مربوط به زجر تنفسی را نشان می دهد.

۳-  بررسی عملکرد ریه ممکن است ضروری باشد.

۴-   کشت خون و آزمایشات سپسیس معمولا برای رد عفونت به علت دیسترس تنفسی انجام می شود

درمان:

احیاء فوری نوزادان در معرض خطر ونارس توسط  تیم احیاء انجام می شود.در ابتدا پس از باز کردن راه هوایی و ساکشن، اکسیژن و رطوبت با غلظت بالا داده می شود. به نوزادان با علایم خفیف اکسیژن مکمل داده می شود. در حالی که نوزادان با علایم شدید تحت ونتیلاسیون قرار می گیرندتا اکسیژن وفشار لازم برای حفظ اتساع ریه ها را دریافت کنند. برای پیشگیری از عوارض جانبی مرتبط  با دریافت اکسیژن و فشار زیاد بایستی تا حد امکان اکسیژن وفشار را زود کاهش داد.گاهی اوقات بلافاصله پس از تولد باید ET(اندوتراک‍ئال سورفاکتانت) به ریه های نوزادان با خطر زیاد به IRDS رساند، این درمان می تواند باعث پیشگیری یا بهبود دوره سندرم دیسترس تنفسی شود. اکنون تحقیق کافی  روی سورفاکتانت انجام گرفته و اثبات شده که مرگ ومیر ناشی از IRDS را به میزان ۴۰% کاهش می دهد.

تدابیر پرستاری:

پرستاران بخش NICU لازم است به نکات زیر توجه کنند:

۱-    تنظیم دستگاه تنفسی:گرچه مسئولیت متخصص بیماریهای ریه است که دستگاه را تنظیم کند ،ولی پرستار باید قادر به شناسایی اختلال درکار آن باشد.کنترل مداوم و مشاهده امر اساسی است چرا که وضعیت نوزاد به سرعت تغییر می کند ونیز اکسیژن و پارامترهای تهویه طبق اندازه گیری گازهای خونی و پالس اکسی متری تنظیم می شوند.

۲-   ساکشن ترشحات :           ممکن است ترشحات به علت وضعیت نوزاد در سیستم تنفسی تجمع یابد که در جریان گاز اختلال ایجاد کرده ونوزاد را مستعد انسداد راه هوایی ولوله تراشه می نماید. ساکشن باید در صورت ضرورت و نیاز نوزاد انجام گردد.موارد تیاز ساکشن :     _صداهای اضافی در سمع ریه

                          -کاهش اکسیژناسیون

                        -رطوبت زیاد در لوله تراشه

                        -تحریک پذیری نوزاد

قبل از ساکشن ممکن است هیپرونتیلاسیون ویا هایپر اکسیژناسیون جهت پیشگیری از هیپوکسمی استفاده شود. برای رقیق کردن ترشحات داخل لوله تراشه می بایست قبل از ساکشن ۵/۰-۲۵/۰ سرم N/Sاستریل استفاده شود.ساکشن نباید بیشتر از ۵ثانیه طول بکشدزیرا ساکشن دائم سبب کشیدن هوا از ریه ها همراه با مخاط  ترشحی می شود.

همچنین برای تسهیل در خارج کردن ترشحات می توان پس از قرار دادن نوزاد در وضعیت مناسب اقدام به دق و ارتعاش قفسه سینه ،فیزیو تراپی قفسه سینه را انجام داد.در این نوزادان فیزیو تراپی باید به طور ضعیف وبا دقت انجام شود .

۳-باز نمودن راههای هوایی با قرار دادن نوزاد به پهلو میباشد در حالی که سر امتداد آن است یا طاقباز ، در حالی که گردن قدری کشش داشته باشد.

۴-مراقبت از دهان: در نوزادانی  که NPOمیباشند به دلیل خشکی مخاط مهم می باشد، بخصوص که این مسئله با اثرات خشک کنندگی اکسیژن شدت می یابد.به وسیله شستشو با محلول بیکربنات یا آب استریل می توان از خشکی و ترک خوردگی دهان نوزاد پیشگیری نمود.تحریک سوراخ های بینی یا دهان ناشی از وسایل اکسیژن رسانی را نیز می توان با مالیدن پماد کاهش داد.

                                                               منبع:کتاب پرستاری NICU